- Κουρτενέ
- (Courtenay). Επώνυμο γαλλικής οικογένειας, που καταγόταν από την ομώνυμη γαλλική κωμόπολη και έδρασε τη μεσαιωνική εποχή. Γενάρχης της ήταν ο Άθως, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, οχύρωσε την ιδιαίτερη πατρίδα του περίπου το 1010. Ο κλάδος των Κ. που δημιουργήθηκε από τους γιους του Άθω περιλάμβανε τον Ιοσελίνο Α’ τον Μεγάλο (;–1131), ο οποίος συμμετείχε στην Α’ Σταυροφορία με τον Στεφάν ντε Μπλουά (1091) και έγινε κυρίαρχος πολλών πόλεων που βρίσκονταν στις όχθες του Ευφράτη. Έχασε τις κτήσεις του κατά τον πόλεμο εναντίον των Σαρακηνών, οπότε έμεινε αιχμάλωτος στα χέρια τους για επτά χρόνια. Όταν απελευθερώθηκε, έγινε κόμης της Έδεσσας. Το 1143 ο σουλτάνος της Μοσούλης, Ζένκι, πολιόρκησε και κυρίευσε την Έδεσσα. Ο γιος και διάδοχος του Ιοσελίνου Α’, Ιοσελίνος Β’, προσπάθησε να την ανακτήσει αλλά απέτυχε και ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε από τον Νουριντίν (1150) και μεταφέρθηκε στο Χαλέπι, όπου πέθανε από τη θλίψη του. Η κόρη του, Αγνή, και ο γιος του, Ιοσελίνος Γ’, αιχμαλωτίστηκαν από τους Σαρακηνούς. Η πρώτη έπειτα από εννέα χρόνια αιχμαλωσίας παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τον Αμορί, τον κατοπινό βασιλιά της Ιερουσαλήμ. Ο Ιοσελίνος Γ’ απελευθερώθηκε από τον ανιψιό του, γιο της Αγνής, Βαλδουίνο Δ’, βασιλιά των Ιεροσολύμων. Έγινε θησαυροφύλακας του τελευταίου και το 1186 επίτροπος του ανήλικου Βαλδουίνου Ε’. Άλλος κλάδος της οικογένειας Κ. εγκαταστάθηκε στην Αγγλία στα χρόνια της βασιλείας του Ερρίκου Β’ όπου απέκτησε μεγάλη πολιτική ισχύ. Για σύντομο μάλιστα χρονικό διάστημα είχαν και δικαιώματα διαδοχής στον αγγλικό θρόνο, καθώς ένας από αυτούς, ο σερ Γουίλιαμ, παντρεύτηκε την κόρη του Εδουάρδου Δ’. Από τον κλάδο της οικογένειας Κ. που δημιουργήθηκε από την κόρη του Ιοσελίνου Κ., Ελισάβετ, με τον Πέτρο, γιο του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου του Παχύ, αρκετά μέλη διετέλεσαν αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Βλ. λ. Αικατερίνη Κουρτενέ· Βαλδουίνος (Όνομα δύο Λατίνων αυτοκρατόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας)· Πέτρος ντε Κουρτενέ· Ροβέρτος· Φίλιππος (Όνομα Λατίνων ηγεμόνων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας).
Dictionary of Greek. 2013.